Сүт бездерін диагностикалау әдістері
Сүт безі аурулары — әйелдердің гинекологқа немесе маммологқа жиі жүгіну себептерінің бірі. Ауырсыну, тығыздалу, емізіктен бөлінділер бөлінуі немесе жайсыздық сезімі мұқият назар мен уақтылы тексеруді қажет етеді. Диагностика тіпті белгілер пайда болмай тұрып, сүт безі тіндеріндегі аздаған өзгерістерді анықтауға және ауыр аурулардың дамуын алдын алуға мүмкіндік береді.
Сүт бездерін диагностикалау әдістері — қандай түрлері бар және қашан жүргізіледі
Қазіргі медицина сүт безін зерттеудің бірнеше аспаптық әдістерін қолданады:
- Сүт безінің УДЗ — репродуктивті жастағы әйелдер үшін сүт безі тіндерін визуализациялаудың ең қауіпсіз және ақпаратты әдістерінің бірі.
- Маммография 35–40 жастан асқан әйелдерге қолданылады, себебі бұл кезеңде без тінінің тығыз төмен болады.
- Сүт безінің МРТ-сы басқа зерттеу әдістерінің нәтижелері нақты болмаған жағдайда, жаңа түзілістердің құрылымын анықтауға көмектеседі.
- Дуктография емізіктен бөліністер болғанда, сүт өзектерінің жағдайын бағалау үшін жүргізіледі.
- Биопсия — анықталған түзілістің сипатын анықтау үшін қолданылатын соңғы кезең.
Әдісті таңдау әйелдің жасына, гормондық жағдайына, сүт безінің құрылымына және клиникалық жағдайға байланысты.
Сүт бездерінің УДЗ-уі
Сүт безінің УДЗ-уі — сүт безінің жағдайын бағалаудың ең ақпаратты және қауіпсіз әдістерінің бірі. Ол көбінесе алғашқы зерттеу ретінде, әсіресе тіні тығыз жас әйелдерге тағайындалады, себебі рентген әдістерінің мұндай жағдайда тиімділігі төмен болады.
Сүт бездерінің УДЗ-уі қашан жүргізіледі
УДЗ ауырсыну, тығыздалу, емізіктен бөлініс болған кезде, сондай-ақ алдын алу мақсатында жасалады.
Сүт бездерінің УДЗ қашан жасалатыны тексерудің мақсатына байланысты:
- алдын алу үшін — 18 жастан бастап жылына 1 рет;
- шағымдар болғанда — циклге тәуелсіз дәрігердің тағайындауымен;
- гормондық бұзылыс немесе мастопатия кезінде — жеке бақылау кестесіне сай.
Ең қолайлы уақыт етеккір циклының 5–12-күндері, себебі бұл кезде без тіні ісінбейді және нәтиже дәлірек болады. Сүт безінің УДЗ-уінің күнін белгілеген кезде, дәрігеріңізден циклдің қай күнін жасаған дұрыс екенін сұрауыңыз керек.
Сүт бездерінің УДЗ-уі қалай жасалады
Қолайлы ортада жасалады және арнайы дайындық қажет емес. Сүт бездерінің УДЗ-уі қалай жасалады: пациент арқасымен жатады, зерттеу шамамен 10–15 минутқа созылады. Терідегі аймаққа мөлдір гель жағылады, содан кейін дәрігер ультрадыбыстық датчикті сүт безі мен қолтық асты бойымен жүргізеді.
Әдіс мүлде зиянсыз және жүкті немесе бала емізіп жүрген әйелдерге де қолдануға болады.
Маммография
Маммография — бұл сүт безін рентгендік әдіспен зерттейтін негізгі диагностикалық тәсіл, ол тін құрылымындағы өзгерістерді ерте сатысында анықтауға мүмкіндік береді. УДЗ-ге қарағанда, маммография өте ұсақ кальцинаттар мен ультрадыбыста көрінбейтін түзілістерді анықтай алады.
Маммографию қашан жасалуы керек
Алдын алу мақсатында маммография 35–40 жастан бастап — әр екі жылда бір рет, ал 50 жастан — кейін жыл сайын жасалады.
Нағыз ақпаратты болу үшін маммографияны қай кезде жасау керек — бұл негізгі сұрақ. Зерттеуді етеккір циклының бірінші жартысында (5–12-күндері) жүргізген дұрыс, өйткені бұл кезде без тінінің тығыздығы және сезімталдығы төмен болады.
Менопауза кезінде маммографияны кез келген күні жасауға болады.
Маммография немесе УДЗ — қайсысын таңдау керек
Науқастар жиі сұрайды, қайсысы жақсырақ: маммография немесе УДЗ? Бұл әдістер бір-бірін алмастырмайды, керісінше толықтырады.
- Маммография — рентгендік зерттеу, 40 жастан асқан әйелдер үшін дәлірек, себебі бұл жаста без тінінің тығыздығы аз болады.
- УДЗ жас әйелдерге және құрылымында бездік компонент басым болғандарға тиімді.
Маммография қалай жасалады: зерттеу кезінде сүт безін құрылғының екі пластинасы арасына абайлап орналастырылады, бұл анық сурет алу үшін жасалады. Зерттеу аздап жайсыздық тудыруы мүмкін, бірақ аз уақыт алады, өткізілу ережелерін сақтаған кезде қауіпсіз.
Сүт бездерінің МРТ-сы
Сүт бездерінің магниттік-резонанстық томографиясы — сүт безін зерттеудің ең ақпаратты әдістерінің бірі. МРТ үшөлшемді бейне береді, рентген сәулесін қолданбайды және сондықтан қауіпсіз деп саналады, әдетте нақты көрсеткіштер бойынша ғана тағайындалады.
Контрастпен жасалатын сүт безінің МРТ-сы — қашан тағайындалады:
Кей жағдайларда зерттеу жүргізер алдында вена арқылы контрастты зат енгізу арқылы жасалады.
Контрастпен жасалатын сүт безінің МРТ-сы тіндердің қан айналымын бағалауға және ең ұсақ ісік ошақтарын анықтауға мүмкіндік береді.
Контрастпен зерттеу мына кездерде тағайындалады:
- сүт безі қатерлі ісігіне немесе метастаздарға күдік болғанда;
- маммография мен УДЗ нәтижелері түсініксіз болғанда;
- операция алдындағы ісіктің нақты шекарасын анықтау үшін;
- операциядан немесе сәулелік терапиядан кейінгі жағдайды бақылау мақсатында.
Процедура шамамен 30–40 минутқа созылады және арнайы томографта жүргізіледі. Пациент ішпен жатады, ал сүт безі аппараттың арнайы шарғыларына орналастырылады.
Дуктография
Дуктография — сүт өзектерінің жағдайын бағалауға арналған рентгендік әдіс. Ол көбінесе емізіктен бөліністер болғанда, әсіресе құрамында қан ізі бар немесе лактациямен байланысты емес бөліністер кезінде қолданылады.
Сүт бездерінің дуктографиясы қалай жүргізіледі
Зерттеу алдында дәрігер сүт өзегіне аз мөлшерде контрастты зат енгізеді, содан кейін бірқатар рентгендік суреттер түсіреді. Осылайша өзектердің бағытын, кеңеюін, тарылуын немесе ішкі түзілістерін анықтауға болады.
Сүт бездерінің дуктографиясы бірнеше минутқа ғана созылады және амбулаторлық жағдайда жүргізіледі.
Сүт безінің биопсиясы
Сүт безінің биопсиясы — анықталған түзілістің табиғатын нақтылау үшін жасалатын диагностикалық әдіс. Бұл зерттеу УДЗ, маммография немесе МРТ кезінде диагнозды нақтылауды қажет ететін түйін, киста немесе тығыздалу анықталған жағдайда жүргізіледі.
Сүт безінің биопсиясын қалай алады
Биопсия міндетті түрде ультрадыбыстық немесе рентгендік бақылаумен орындалады. Дәрігер жіңішке инемен күмәнді бөліктен аз мөлшерде тін үлгісін алады. Зерттеу бірнеше минутқа созылады және көбіне анестезиясыз жасалады.
Алынған материал зертханаға жіберіліп, онда цитологиялық және гистологиялық зерттеу жүргізіледі. Сүт безінің биопсиясы дегеніміз не және оған қалай дайындалу керектігі туралы — дәрігер алдын ала кеңес кезінде түсіндіреді.
Диагностика әдісін қалай таңдау керек
Қай әдісті қолдану керектігін әрдайым гинеколог немесе маммолог шешеді. Кейде сүт безінің жағдайын толық бағалау үшін бірнеше зерттеу түрін біріктіріп жүргізу қажет болады.
Қорытынды және алдын алу бойынша кеңестер
Сүт безін жүйелі түрде тексеріп отыру — әйел денсаулығын сақтаудың маңызды бөлігі. Алдын алу мақсатындағы УДЗ немесе маммография ауруды ерте кезеңде анықтауға және емдеуді тиімді бастауға мүмкіндік береді.
Ұсынылады:
- 18 жастан бастап жылына 1 рет алдын алу мақсатында сүт безінің УДЗ-ін өту;
- 40 жастан кейін маммографияны әр 1–2 жыл сайын жасау;
- сүт безінің пішіні, сезімталдығы немесе емізіктен бөлінетін бөлініс өзгерген жағдайда дереу дәрігерге қаралу.
Уақытылы диагностика, ағзадағы өзгерістерге мұқият болу және гормоналды тепе-теңдікті бақылау сүт безі ауруларының даму қаупін төмендетіп, сүт бездерінің денсаулығын ұзақ жылдарға сақтауға көмектеседі.